Vấn nạn và tầm quan trọng của việc tuân thủ
Trong cộng đồng những người đam mê xe hai bánh và cả bốn bánh, chúng ta luôn đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật và văn hóa lái xe an toàn. Tuy nhiên, một trong những vấn nạn nhức nhối nhất trên đường phố Việt Nam, gây ra hàng loạt tai nạn thương tâm, chính là việc điều khiển phương tiện dưới ảnh hưởng của rượu bia và các chất ma túy. Đây không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng mà còn là sự thiếu trách nhiệm đối với bản thân, gia đình và toàn xã hội.
Pháp luật Việt Nam đã và đang ngày càng siết chặt các quy định liên quan đến nồng độ cồn và ma túy đối với người điều khiển phương tiện giao thông. Mục tiêu không gì khác ngoài việc bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân, đồng thời xây dựng một môi trường giao thông văn minh, an toàn hơn. Với vai trò là một thành viên của cộng đồng biker và biên tập viên của Tạp chí xe, chúng tôi nhận thấy việc cập nhật và phổ biến kiến thức pháp lý về vấn đề này là vô cùng cần thiết.
Bài viết này sẽ đi sâu phân tích các rủi ro pháp lý mà tài xế ô tô có thể phải đối mặt khi vi phạm quy định về nồng độ cồn và ma túy. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các mức xử phạt, hậu quả pháp lý và xã hội, cũng như những lời khuyên thiết thực để mỗi tài xế có thể tự bảo vệ mình và những người xung quanh, tránh xa những rắc rối không đáng có.
Nồng độ cồn: Quy định và các mức xử phạt hiện hành
Quy định “đã uống rượu bia thì không lái xe” đã trở thành một nguyên tắc bất di bất dịch tại Việt Nam, được cụ thể hóa trong Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và Nghị định 100/2019/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP). Đối với người điều khiển xe ô tô, mọi hành vi vi phạm nồng độ cồn đều bị xử phạt nghiêm khắc, không có ngưỡng “cho phép” như một số quốc gia khác. Điều này có nghĩa là chỉ cần phát hiện nồng độ cồn trong hơi thở hoặc máu, tài xế sẽ bị xử lý.
Các mức xử phạt hành chính đối với tài xế ô tô vi phạm nồng độ cồn được chia thành nhiều khung, tùy thuộc vào mức độ vi phạm. Mức phạt tiền có thể lên đến hàng chục triệu đồng, kèm theo việc tước giấy phép lái xe (GPLX) trong thời gian dài, thậm chí lên đến 24 tháng. Việc tước GPLX không chỉ gây bất tiện trong sinh hoạt, công việc mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng mưu sinh của nhiều người. Đây là một trong những chế tài mạnh mẽ nhất nhằm răn đe và ngăn chặn hành vi nguy hiểm này.
Không chỉ dừng lại ở mức phạt hành chính, nếu hành vi điều khiển xe dưới ảnh hưởng của rượu bia gây ra tai nạn giao thông, tài xế có thể phải đối mặt với các mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hậu quả (gây thương tích, tử vong), người vi phạm có thể bị phạt tù, cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc cấm hành nghề nhất định. Hậu quả pháp lý lúc này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn kéo theo gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Việc kiểm tra nồng độ cồn thường được lực lượng chức năng thực hiện một cách ngẫu nhiên hoặc tại các chốt kiểm soát giao thông. Công nghệ hiện đại cho phép phát hiện chính xác nồng độ cồn, không để lọt bất kỳ trường hợp nào. Do đó, cách tốt nhất để tránh mọi rủi ro là tuyệt đối không lái xe sau khi đã sử dụng rượu bia, dù chỉ là một lượng nhỏ. 
Ma túy và chất kích thích: Mối nguy hiểm tiềm ẩn và chế tài nghiêm khắc
Bên cạnh rượu bia, ma túy và các chất kích thích cũng là một mối đe dọa cực kỳ nghiêm trọng đối với an toàn giao thông. Khác với nồng độ cồn có thể có ngưỡng nhất định ở một số quốc gia, đối với ma túy, pháp luật Việt Nam quy định tuyệt đối không được điều khiển phương tiện giao thông khi trong cơ thể có chất ma túy. Điều này có nghĩa là chỉ cần phát hiện bất kỳ dấu vết nào của ma túy, tài xế sẽ bị xử lý.
Ma túy và các chất kích thích gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh trung ương, làm suy giảm khả năng nhận thức, phản xạ, phán đoán và kiểm soát hành vi của người lái. Người sử dụng ma túy khi lái xe thường có biểu hiện mất tập trung, ảo giác, buồn ngủ hoặc hưng phấn quá mức, dẫn đến những hành động liều lĩnh, khó lường, tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn thảm khốc. Mối nguy hiểm này không chỉ đe dọa bản thân người lái mà còn là hiểm họa khôn lường cho những người tham gia giao thông khác.
Chế tài xử phạt đối với hành vi điều khiển xe ô tô khi trong cơ thể có chất ma túy là cực kỳ nghiêm khắc. Mức phạt tiền có thể lên đến hàng chục triệu đồng, kèm theo việc tước giấy phép lái xe vĩnh viễn hoặc trong thời gian rất dài. Đặc biệt, nếu hành vi này gây ra tai nạn giao thông nghiêm trọng, tài xế sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với các khung hình phạt rất nặng, bao gồm phạt tù. Đây là một thông điệp rõ ràng từ pháp luật về việc không khoan nhượng với tội phạm ma túy trong giao thông.
Việc kiểm tra ma túy thường được thực hiện thông qua xét nghiệm nước tiểu hoặc máu, đôi khi kết hợp với kiểm tra nhanh tại chỗ. Các phương pháp này có độ chính xác cao, giúp lực lượng chức năng dễ dàng phát hiện các trường hợp vi phạm. Do đó, không có bất kỳ lý do nào để tài xế mạo hiểm tính mạng và tương lai của mình bằng việc sử dụng ma túy khi tham gia giao thông. 
Hậu quả pháp lý và xã hội: Không chỉ là tiền phạt
Nhiều tài xế có thể chỉ nghĩ đến mức phạt tiền khi vi phạm nồng độ cồn hoặc ma túy. Tuy nhiên, hậu quả pháp lý và xã hội của những hành vi này còn sâu rộng và nghiêm trọng hơn rất nhiều. Về mặt pháp lý, ngoài việc bị phạt tiền và tước giấy phép lái xe, tài xế còn có thể bị tạm giữ phương tiện, gây gián đoạn công việc và sinh hoạt hàng ngày. Trong trường hợp gây tai nạn, tài xế có thể phải bồi thường thiệt hại về vật chất và tinh thần cho nạn nhân, với số tiền có thể lên đến hàng tỷ đồng, chưa kể án hình sự.
Hậu quả xã hội của việc lái xe dưới ảnh hưởng của rượu bia hoặc ma túy cũng vô cùng nặng nề. Một vụ tai nạn do nồng độ cồn hoặc ma túy không chỉ cướp đi sinh mạng, gây thương tật cho nạn nhân mà còn để lại nỗi đau dai dẳng cho gia đình họ. Đối với người vi phạm, việc bị kết án hình sự có thể dẫn đến mất việc làm, mất uy tín cá nhân, ảnh hưởng đến danh tiếng và tương lai của bản thân cũng như con cái. Hồ sơ pháp lý sẽ bị “vết đen”, gây khó khăn trong nhiều khía cạnh của cuộc sống sau này.
Thêm vào đó, việc vi phạm các quy định này còn có thể ảnh hưởng đến các hợp đồng bảo hiểm xe. Hầu hết các công ty bảo hiểm đều có điều khoản loại trừ trách nhiệm bồi thường nếu tai nạn xảy ra do lỗi của người lái xe khi sử dụng rượu bia hoặc ma túy. Điều này có nghĩa là dù đã mua bảo hiểm, tài xế vẫn phải tự chịu toàn bộ chi phí sửa chữa xe của mình và bồi thường cho bên thứ ba, gây ra gánh nặng tài chính khổng lồ. Đây là một khía cạnh mà nhiều tài xế thường bỏ qua nhưng lại vô cùng quan trọng.
Lời khuyên phòng tránh và trách nhiệm của người lái
Để tránh những rủi ro pháp lý và hậu quả đáng tiếc do nồng độ cồn và ma túy gây ra, mỗi tài xế cần trang bị cho mình ý thức và các biện pháp phòng tránh chủ động. Nguyên tắc vàng vẫn là: “Đã uống rượu bia, không lái xe”. Nếu có kế hoạch sử dụng rượu bia, hãy sắp xếp phương tiện di chuyển thay thế như taxi, xe ôm công nghệ, hoặc nhờ người thân, bạn bè không sử dụng rượu bia đưa đón. Đây là cách đơn giản và hiệu quả nhất để đảm bảo an toàn cho bản thân và mọi người.
Ngoài ra, cần lưu ý đến các loại thuốc có thể gây buồn ngủ hoặc chứa cồn. Một số loại thuốc cảm, thuốc ho, hoặc thuốc an thần có thể ảnh hưởng đến khả năng lái xe. Hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ trước khi lái xe sau khi dùng thuốc. Tuyệt đối không thử nghiệm hoặc sử dụng bất kỳ loại ma túy hay chất kích thích nào, dù chỉ một lần, vì chúng không chỉ gây nghiện mà còn hủy hoại cuộc sống và tiềm ẩn nguy cơ pháp lý khôn lường khi tham gia giao thông.
Trách nhiệm của người lái xe không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ luật giao thông mà còn là trách nhiệm đối với cộng đồng. Mỗi hành vi lái xe an toàn, có ý thức đều góp phần xây dựng một xã hội văn minh, giảm thiểu tai nạn giao thông. Hãy cùng nhau nâng cao ý thức, nhắc nhở bạn bè, người thân và đồng nghiệp về tầm quan trọng của việc nói không với rượu bia, ma túy khi lái xe. An toàn là trên hết, và đó là điều mà Tạp chí xe luôn muốn gửi gắm đến quý độc giả. 
